در دنیای تجارت بین ‌المللی، بسته ‌بندی تنها یک پوشش ساده برای کالا نیست؛ بلکه یک عامل حیاتی در حفظ کیفیت، ایمنی، و موفقیت نهایی در فرآیند صادرات و واردات به شمار می‌ رود. اگر بسته ‌بندی به درستی انجام نشود، ممکن است کالا ها در مسیر آسیب ببینند یا حتی توسط گمرک مقصد توقیف شوند. حمل و نقل کالا های مختلف قوانین و مقررات و مشکلات خودش را دارد که در حمل و نقل‌ های بین‌ المللی بسیار سخت‌ تر هم می‌ شود. یکی از جزئیات بسیار مهم در حمل و نقل کالا های مختلف، بحث بسته بندی است که باید با مقررات تطابق داشته باشد و با توجه به نوع کالا و میزان حساسیت آن تعیین می ‌شود.
انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی بسیار مهم است زیرا کالا ها در طول مسیر حمل و نقل با شرایط مختلفی مانند شوک، لرزش، رطوبت و دما روبرو می ‌شوند. بسته بندی مناسب می‌ تواند کالا ها را در برابر این شرایط محافظت کند و از خسارت و آسیب به آنها جلوگیری کند. همچنین، بسته بندی مناسب می‌ تواند به کاهش هزینه‌ های حمل و نقل کمک کند، زیرا باعث کاهش خطر آسیب به کالا ها و افزایش سطح امنیت حمل و نقل می‌ شود. در نتیجه، بسته بندی مناسب برای حمل و نقل بین المللی از اهمیت بسیاری برخوردار است. استفاده از بسته ‌بندی مناسب، باعث کاهش خسارات و آسیب به محصولات در حین حمل و نقل می شود. در بسته ‌بندی برای حمل و نقل بین المللی، باید به نکاتی از جمله نوع بسته ‌بندی، مواد استفاده شده و نکات آن توجه کرد. در این مقاله، اهمیت بسته ‌بندی در حمل‌ و نقل بین‌المللی، انواع آن، استاندارد ها و نکات کلیدی برای بسته ‌بندی ایمن و مؤثر را بررسی می ‌کنیم.

اهمیت بسته ‌بندی در تجارت بین‌ المللی

بسته‌ بندی مناسب نه‌ تنها از کالا در برابر آسیب‌ های فیزیکی، رطوبت، دما، و آلودگی محافظت می‌ کند، بلکه نقش مهمی در سهولت بارگیری، حمل، و ترخیص گمرکی دارد. همچنین اطلاعات درج‌ شده بر روی بسته ‌ها مانند برچسب ‌های هشدار، مشخصات کالا و مقصد نهایی به هماهنگی بهتر در زنجیره تأمین کمک می ‌کند.

اهداف اصلی بسته ‌بندی صادراتی

• محافظت در برابر ضربه، لرزش، فشار و شرایط آب ‌و هوایی (حفاظت فیزیکی از کالا)
• تسهیل در جابجایی و بارگیری، تخلیه و انبارداری
• برآورده‌ سازی الزامات گمرکی و قانونی (تطابق با استاندارد های بین‌ المللی و گمرکی)
• انتقال اطلاعات لازم و مهم از طریق برچسب‌ گذاری و نماد های بین ‌المللی بر روی بسته (برچسب ‌گذاری)
• حفظ تصویر برند و ارائه تجربه حرفه ‌ای به مشتری نهایی 

انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی

قوانین حمل بار توسط نهاد هایی وضع می‌ شود که تعیین کننده قواعد و مقرراتی برای ترانزیت کالا ها در سطح بین المللی و جابجایی محموله در داخل کشور هستند. این قوانین به منظور ایجاد یک فرآیند امن و موثر برای حمل و نقل کالا ها ایجاد شده و شامل نکات مهمی مانند بسته بندی و بارگیری صحیح کالا، نحوه نگهداری و حفاظت از کالا ها در طول مسیر حمل و نقل، استفاده از وسایل حمل و نقل مناسب و صحیح برای حمل کالا ها و همچنین ترمینال ‌ها و انبار های مناسب برای بارگیری و تخلیه کالا ها است. با رعایت این قوانین، نگهداری، حمل و نقل کالا ها به صورت ایمن ‌تر و با کیفیت بالا تر انجام می ‌شود. عدم رعایت قوانین حمل بار می‌ تواند منجر به آسیب رساندن به کالا ها و همچنین خسارات مالی گسترده ‌ای برای خریداران و فروشندگان کالا ها شود. انواع بسته‌ بندی در حمل ‌و نقل بین ‌المللی:

• بسته ‌بندی اولیه  (Primary Packaging): تماس مستقیم با کالا دارد (مثلاً بطری یا قوطی)
• بسته‌ بندی ثانویه (Secondary): گروه ‌بندی بسته ‌های اولیه (مثل جعبه کارتن)
• بسته‌ بندی حمل‌ و نقلی (نهایی) (Tertiary): بسته ‌بندی اصلی برای حمل کالا (پالت، جعبه چوبی، کانتینر)

مواد پرکاربرد در بسته ‌بندی صادراتی:

• چوب (پالت، جعبه): برای جعبه ‌ها و پالت‌ ها (با گواهی ISPM 15)
• کارتن چند لایه: سبک، مقرون‌ به ‌صرفه و مقاوم
• پلاستیک و فیلم استرچ: برای بسته‌ بندی پالت ‌ها
• فلز، پلاستیک، فوم، نایلون حباب ‌دار و ضربه‌ گیر: محافظت از کالا های حساس
• تسمه، قفل و نوار های ایمنی (تسمه‌ ها و فیلم ‌های محافظ): جهت بستن بسته‌ ها به‌ صورت ایمن

 

بنابراین برای جلوگیری از این مشکلات، رعایت دقیق و صحیح این قوانین بسیار حائز اهمیت است. انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی عبارت اند از:

• جعبه و کارتن‌ مقوایی
• پالت‌
• باکس‌ پالت
• بسته بندی فومی
• بسته بندی با بشکه
• کانتینر
• عدل یا bales
• فلکسی تانک

جعبه و کارتن‌ مقوایی

می ‌توان گفت یکی از پرکاربرد ترین انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی است. این نوع بسته بندی در عین سادگی بسیار کارآمد و مقرون به صرفه است و در اندازه‌ ها و با مقاومت‌ های مختلف تولید می‌ شود. جعبه و کارتن مقوایی محافظت متوسطی در برابر ضربه فراهم می‌ کند و بیش از محافظت، به نظم دهی کالا ها و انباشه شدن آنها کمک می‌ کند و البته شناسایی گروه کالا ها را از طریق برچسب گذاری راحت می‌ کند. این نوع بسته بندی برای انواع کالای مصرفی از لوازم الکترونیکی یا موارد غیر حساس استفاده می‌ شود. انواع مختلفی از مقوا و کارتن وجود دارد:

• کارتن راه راه (که مقرون به صرفه ترین مدل است)
• کارتن راه راه دو جداره (برای جعبه های محکم تر استفاده می شود)
• کارتن دوبل (برای اشیا شکننده و خاص استفاده می شود)

پالت‌

یکی دیگر از انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی پالت‌ ها هستند. پالت ‌ها سازه ‌های تختی هستند که از مواد مختلفی مانند چوب، پلاستیک و یا فلز ساخته شده‌ اند و یکی از محکم ‌ترین موارد برای چیدن و حمل و نقل کالا به شمار می ‌روند. پالت را به راحتی می ‌توان با لیفتراک و ابزار دیگر حمل کرد و کار تخلیه یا بار گیری را راحت‌ تر می‌ کند. پالت‌ ها همچنین بهینه سازی فضای ذخیره سازی و محافظت از محصولات در برابر رطوبت و آلودگی کمک می ‌کنند و معمولاً در انبارداری، مراکز توزیع و حمل و نقل با کامیون، قطار و کشتی استفاده می‌ شوند. اندازه پالت‌ ها معمولا اندازه ‌های استانداردی است و البته می ‌توان گفت با توجه به اندازه بزرگ و این که می ‌تواند مقدار زیادی کالا را در خود جای دهد، قیمت تمام شده مناسبی هم در موارد تیراژ بالا دارد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله جامع پالت مراجعه کنید.

باکس‌ پالت

باکس پالت در واقع ترکیبی از پالت و جعبه است که از جنس پلاستیک و یا چوب محکم و ضخیم ساخته شده است. یکی از محکم‌ ترین انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی هستند که می ‌توانند از وسایل سنگین و حجیم به خوبی محافظت کنند. این باکس ‌ها در ابعاد استاندارد یا سفارشی و متناسب با ابعاد محصول ساخته می‌ شوند و استحکام و دوام فوق ‌العاده ‌ای را فراهم می‌ کنند. از این نوع بسته بندی می ‌توان برای حمل و نقل‌ های کمی خشن‌ تر یا قرار گرفتن در معرض مواد حساس استفاده کرد و معمولاً در صنایعی مانند ماشین ‌آلات و خودرو سازی یا ساخت و ساز هم مورد استفاده قرار می ‌گیرند.
در طول جنگ جهانی دوم ارتش آمریکا برای اولین بار از پالت چوبی و باکس پالت برای حمل محموله ها از انبار به قطار ها و کشتی ها و هواپیما ها استفاده می کردند و همین امر سبب تسریع حمل و نقل محموله ها گردید و چون با وجود باکس پالت نیازی به جابجایی کالا ها چه در مبدا و مقصد نبود نیروی کار کم تری مورد نیاز بود و زمان بارگیری ها کاهش می یافت. در واقع می توان از باکس پالت به عنوان مرحله نخست حرکت به سمت کانتینری شدن نام برد.

بسته بندی فومی

فوم بسته بندی شامل طیف وسیعی از اشکال بسته بندی است که می ‌توان آنها را به هر شکلی که برای یک کالای خاص مناسب است، شکل داد و برش داد. فوم از انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی است که در ترکیب با موارد دیگر قرار می ‌گیرد و به خوبی می ‌تواند از ضربه دیدن کالا های مختلف و حساس جلوگیری کند، به همین دلیل برای بسته ‌بندی محصولاتی مانند لوازم خانگی، الکترونیکی و پزشکی بسیار مؤثر است. همچنین، بسته ‌بندی فومی به دلیل وزن سبک و هزینه‌ ی نسبتاً کم، در بسته ‌بندی و ارسال محصولات در حمل و نقل بین المللی بسیار مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

بسته بندی با بشکه

بشکه ‌ها اصولاً از پلاستیک ‌های مقاوم در برابر خوردگی یا برخی مواقع مواد فلزی ساخته شده‌ اند و از بهترین و ساده‌ ترین انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی محسوب می ‌شوند. این نوع بسته بندی بهترین انتخاب برای نگهداری مایعات، مخصوصاً مایعات خطرناک و آسیب‌ زا است. بشکه‌ های فولادی مقاومت بسیار بیشتری دارند و برای مواد خیلی حساس مورد استفاده قرار می ‌گیرند. این مدل بشکه معمولا بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ لیتر حجم دارد و در انواع روش‌ های حمل بار دریایی، زمینی و هوایی مورد استفاده قرار می ‌گیرد. به علاوه جا به جایی بشکه راحت است و حتی می‌ توان چند بار از آن استفاده کرد.

کانتینر

کانتینر ها یکی دیگر از انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی هستند که اصولاً می‌ توانند در ترکیب با همه انواع بسته بندی‌ های قبلی مورد استفاده قرار بگیرند و در واقع لایه بیرونی بسته بندی محسوب می‌ شوند. حمل کالا با کانتینر یک پروسه کاملاً استاندارد است و برای حمل و نقل بین قاره ‌ای هم مورد استفاده قرار می‌ گیرد و در انواع حمل و نقل مخصوصاً حمل دریایی رایج‌ ترین گزینه محسوب می ‌شود. کانتینر ها مدل‌ ‌های مختلفی دارند:

• کانتینر مکعبی برای محموله ‌های خشک
• کانتینر روباز برای بار های بسیار بزرگ یا سنگین
• کانتینر تهویه ‌دار برای کالا های فاسد شدنی
• کانیتنر های مخزنی برای مواد مایع خوراکی و غیرخوراکی
• کانتینر حمل دام

کانتینر ها برای بسته بندی ایمن و محکم محموله ‌ها هستند که بسیار کاربرد دارند. انواع کانتینر ها در مدل ها و ابعاد گوناگون برای حمل با کشتی، قطار و هواپیما مورد استفاده قرار می ‌گیرند که رایج ترین آنها حمل کانتینری با کشتی است که نسبت به سایر روش‌ ها مقرون به صرفه ‌تر است.

عدل یا bales

این نوع بسته بندی از ساده ‌ترین انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی است که در عین حال کارایی خوبی هم دارد. این روش اصولاً برای کالا هایی که حجم بالا اشغال می‌ کنند مورد استفاده قرار می ‌گیرد و برای حمل موادی که حساسیت بالایی ندارند مانند انواع پارچه یا الیاف، مواد ضایعاتی و باطله و مواردی از این قبیل بسیار مناسب است.

فلکسی تانک

فلکسی تانک یکی دیگر از انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی برای انتقال مواد مایع است. این نوع بسته بندی از جنس پلی اتیلن و پلی پروپیلن ساخته شده است و ظرفیت آن می‌ تواند از ۱۶ هزار تا ۲۴ هزار لیتر باشد. این نوع محفظه مخصوص انواع مایعات و مواد پتروشیمی است و هزینه ‌های حمل مواد خطرناک را کاهش می‌دهد.

استاندارد های بین‌ المللی در بسته‌ بندی کالا

برای بسته بندی حمل و نقل بین المللی، باید قوانین و مقررات مربوطه در کشور های مبدأ و مقصد، رعایت شود. برای مثال، بسته بندی محصولات پزشکی باید به طور کامل مطابق با استاندارد ها و مقررات این صنعت انجام پذیرد.

برچسب گذاری صحیح

برچسب‌ گذاری درست و صحیح در این صنعت بسیار حیاتی است. این برچسب‌ ها باید شامل اطلاعاتی مانند نام محصول، تاریخ انقضا، وزن، آدرس فرستنده و گیرنده، و موارد مهم دیگر باشند.

انتخاب شرکت حمل و نقل مناسب

برای انتخاب شرکت حمل و نقل، باید به شرایط بسته بندی محصولات، شیوه حمل و نقل، میزان ایمنی و اعتبار و سابقه شرکت دقت کرد. همچنین باید مطمئن شد که شرکت حمل و نقل از امکانات مناسبی برای نگهداری و حفاظت از بسته بندی محصولات برخوردار است. استاندارد های حمل و نقل شامل استاندارد های سازمان ‌هایی مثل ISO، UNECE استاندارد های حمل هوایی (IATA)، دریایی (IMO)، و زمینی بسته به مسیر حمل می باشند.

استاندارد ISPM 15 برای بسته‌ بندی چوبی

استاندارد بین‌ المللی برای ضدعفونی چوب در بسته ‌بندی صادراتی می باشد.

نماد های هشدار و اطلاعاتی روی بسته

نماد های هشدار مانند Fragile (شکننده)، This Side Up (جهت صحیح)، Keep Dry (خشک نگه دارید) بر وری بسته می باشند.

مزایای بسته بندی درست در حمل و نقل

بسته بندی درست در حمل و نقل بین المللی دارای مزایای زیادی است. در ادامه به برخی از این مزایا اشاره خواهم کرد:

1. حفاظت از کالا: بسته بندی مناسب می تواند کالا را در برابر ضربه، فشار، رطوبت، گرد و غبار و سایر عوامل خارجی محافظت کند. این باعث می شود که کالا در طول حمل و نقل سالم باقی بماند.
2. جلوگیری از خسارت: با استفاده از بسته بندی مناسب، خطر خسارت به کالا به شکل قابل تلافی کاهش می یابد. این به معنای صرفه جوئی در هزینه های تعمیر و بازسازی است.
3. سادگی در حمل و نقل: بسته بندی مناسب باعث می شود کالا به راحتی قابل حمل و نقل شود. همچنین، استفاده از بسته بندی استاندارد به عنوان چیدمان مناسب در وسایل حمل و نقل (مانند کامیون ها، قطار ها و هواپیما ها) نصب شده است.

نکات کلیدی جهت بسته بندی بین المللی

انواع بسته بندی کالا در حمل و نقل درست و اصولی یکی از عوامل حیاتی برای حفظ ایمنی محصولات است. بنابراین، در بسته بندی حمل و نقل بین المللی، باید این نکات مهم را در نظر گرفت:

انتخاب مناسب مواد بسته بندی

انتخاب بسته‌ بندی مقاوم متناسب با وزن و نوع کالا، برای بسته بندی حمل و نقل باید از مواد مناسب استفاده شود. همان ‌طور که گفتیم مواد مختلفی مانند فوم، کارتن، پالت و… در تولید بسته ‌بندی ‌ها استفاده می ‌شود.

محافظت در برابر آسیب‌ های خارجی

بسته بندی باید محصولات را در برابر ضربه، لرزش و شوک محافظت کند. برای محافظت در برابر ضربه و لرزش، از جعبه‌ های فومی، مواد روکشی نرم و پالت‌ های بزرگ استفاده می‌ شود.

محافظت در برابر شرایط نامناسب محیطی

بسته بندی حمل و نقل باید در برابر شرایط نامساعد محیطی، مقاوم باشد. ایزوله ‌سازی در برابر رطوبت و نوسانات دمایی، مقاوم ‌سازی در برابر رطوبت، ضربه و دما؛ برای مثال، در مورد محصولاتی که نیاز به حفاظت در برابر رطوبت و یا حرارت دارند، از بسته بندی‌ های ضد آب و روکش‌ های حرارتی استفاده می ‌شود.

در ادامه نکات مهمی را درباره انواع بسته بندی کالا در حمل و نقل بررسی می‌ کنیم:

• بسته بندی باید بسیار سبک و مقاوم باشد، بهتر است از جعبه ‌های کارتنی با مقاومت بالا استفاده کنید.
• برای بسته‌ بندی محصولاتی که نیاز به حفاظت در برابر دما و رطوبت دارند، از بسته ‌بندی‌ های ویژه این کار استفاده کنید.
• بسته‌ بندی‌ های چند لایه برای محصولات حساسی مانند ظروف شیشه‌ ای و چینی مناسب است.
• در حمل کانتینری دریایی، باید از بسته ‌بندی مقاوم در برابر رطوبت و آب (مثلاً مواد پلاستیکی) استفاده شود. 
• برای بسته‌ بندی محصولاتی که به نور حساس هستند، حتما باید بسته ‌بندی مخصوص حفاظت از نور انتخاب شود.
• برای بسته‌ بندی محصولات یخچالی و یا گرمایی، از بسته ‌بندی حرارتی و یا بسته ‌بندی با گرمایش استفاده کنید.
• برای محصولاتی که به نسبت طولانی و در مدت زمان بیشتری باید حمل شوند، لازم است که بسته‌ بندی با مقاومت بالا و پوشش مناسب بکار رود.
• استفاده از پالت و کانتینر مناسب
• استفاده از پالت ‌های استاندارد برای حمل با لیفتراک
• توجه به قوانین کشور مقصد (تطابق بسته ‌بندی با قوانین کشور مقصد)
• برچسب‌ گذاری دقیق با اطلاعات ارسال‌ کننده، گیرنده، بارنامه، هشدار ها، مبدا، مقصد، شماره بارنامه، نماد های ایمنی

اشتباهات رایج در بسته‌ بندی صادراتی

• استفاده از مواد غیراستاندارد
• استفاده از چوب بدون گواهی ISPM 15
• بسته ‌بندی ضعیف برای کالا های سنگین یا شکننده، بسته ‌بندی بیش از حد یا کم تر از نیاز
• بی‌ توجهی به شرایط اقلیمی و گمرکی کشور مقصد (نادیده گرفتن شرایط اقلیمی مسیر)
• عدم برچسب ‌گذاری یا استفاده از نماد های نامفهوم

بسته‌ بندی استاندارد برابر است با کاهش هزینه، افزایش اعتماد مشتری؛ اهمیت انتخاب تامین ‌کننده بسته ‌بندی با تجربه در صادرات می باشد.

سوالات متداول

• بهترین مواد ضربه گیر برای بسته بندی کدام ‌ها هستند؟

فوم ضربه گیر و نایلون حبابی از بهترین انتخاب ‌ها برای ضربه گیری کالا های جامد محسوب می‌ شوند.

• استاندارد حمل و نقل بین ‌المللی چیست؟

مهم ‌ترین استاندارد های شناخته شده برای حمل و نقل بین ‌المللی ایزو ۹۰۰۱ برای مدیریت کیفیت و ایزو ۱۴۰۰۱ برای مدیریت محیط زیستی و ایزو ۱۶۱۰۴ برای کالا های خطرناک هستند.

• اهمیت بسته بندی در حمل و نقل بین ‌المللی چیست؟

بسته بندی برای محافظت از کالا ها، ایجاد پروسه استاندارد و قابل اندازه‌ گیری و تطابق با مقررات حمل و نقل بین ‌المللی اهمیت زیادی دارد.

سخن پایانی

بسته ‌بندی یکی از موارد حیاتی در حمل و نقل بین المللی است. برای جلوگیری از آسیب‌ ها و خساراتی که در طول این فرایند ممکن است به کالا وارد شود باید بسته‌ بندی مناسب و مطابق با نوع و شرایط حمل و نقل، استفاده شود. علاوه بر این، باید به کیفیت مواد استفاده شده در بسته‌ بندی و ویژگی‌ های آن نیز توجه کرد. با رعایت این نکات، همچنین می‌ توان از هزینه ‌های بالایی که در اثر خسارت و ضایعات محصولات در حین حمل و نقل به وجود می‌ آید، جلوگیری کرد و باعث بهبود و بهینه سازی فرایند حمل و نقل بین المللی شد. انتخاب بسته بندی مناسب برای کالا اهمیت زیادی دارد که مخصوصاً در حمل بین‌ المللی بسیار مهم‌ تر هم می ‌شود. انواع بسته بندی در حمل و نقل بین المللی با توجه به نوع ماده مورد حمل، حساسیت آن و مسافت و نوع حمل (دریایی، زمینی یا هوایی) تعیین می ‌شود و صاحبان بار باید برای جلوگیری از خسارت‌ های احتمالی دقت زیادی در این مسئله داشته باشند.
در حمل‌ و نقل بین‌ المللی، بسته ‌بندی خوب برابر است با حفاظت از سرمایه شما؛ این کار نه‌ تنها مانع از آسیب دیدن کالا می‌ شود بلکه در کاهش هزینه‌ ها، جلوگیری از تأخیر های گمرکی و افزایش رضایت مشتری نیز نقش دارد. بنابراین توصیه می ‌شود از مشاوران زنجیره تأمین یا شرکت‌ های تخصصی بسته‌ بندی بهره بگیرید تا اطمینان حاصل شود که محموله شما با استاندارد های بین‌ المللی کاملاً تطابق دارد.